Nghệ thuật kịch rối Bunraku

Nghệ thuật kịch rối Bunraku

>> Học tiếng Nhật có khó không?

>> “Bí kíp” học Kanji “chất lừ”

>> 3 câu chào buổi sáng tiếng Nhật siêu dễ thương

Khởi phát ở Osaka năm 1684, Bunraku hay Ningyō Jōruri là một thể loại kị
ch rối truyền thống Nhật Bản thu hút rất nhiều khách du lịch bên cạnh nghệ thuật hát múa nổi tiếng Kabuki.

Lịch sử

Bunraku khởi nguồn là một loại hình giải trí phổ biến rộng rãi dành cho tầng lớp thường dân thời kỳ Edo ở Osaka và trở thành một môn nghệ thuật vào cuối thế kỷ 17. Cuối những năm của thế kì 19, số lượng đoàn kịch chuyên nghiệp, bán chuyên nghiệp và không chuyên trên khắp nước Nhật lên tới hàng trăm. Sau thế chiến thứ II, con số này chỉ còn dưới 30, và tần suất biểu diễn cũng giảm chỉ còn 1-2 lần một năm, thường diễn ra trong các lễ hội địa phương. Tuy nhiên, một số đoàn kịch khu vực vẫn tiếp tục biểu diễn một cách sôi nổi. Hiện nay, UNESCO đã công nhận loại hình kịch rối này là một di sản văn hóa phi vật thể. 

---

Cơ sở của Bunraku

Thành phần quan trọng không thể thiếu đầu tiên của một vở kích Bunraku là những con rối. Một con rối trong kịch Bunraku có kích thước bằng phân nửa kích thước người thật. Bên cạnh đó, một vở bunraku  cần 3 tuyến người trình diễn :

• Ningyōtsukai hay Ningyōzukai -Người điểu khiển rối
• Tayū- người lĩnh xướng
• Shamisen- diễn viên

Sẽ có một người phụ trách chính và hai người trợ lý để điều khiển một con rối. Người ta không dùng dây để điều khiển rối Bunraku mà họ kết hợp kiểm soát các chuyển động chân tay, mí mắt, nhãn cầu, lông mày và miệng của con rối, từ đó tạo ra được những cử chỉ hành động, nét mặt như người thật. Mọi chuyển động của các bộ phận trên đầu được điểu khiển thong qua tay cầm gắn vào cổ con rối. Nghệ sỹ rối chính sẽ điều khiển con rối bằng cách đưa tay trái vào ngực nó thông qua một cái lỗ ở sau than. Trong khí biểu diễn, để tạo cảm giác “vô hình” với khán giả, những người biểu diễn thường mặc trang phục màu đen và biểu diễn trực tiếp trên sân khấu

Các vở kịch Bunraku thường xoay quay những chủ để liên quan tới những chuyện tình bi kịch cổ điển, truyền thuyết hoặc truyện kể về các anh hùng dựa trên sự thật lịch sử. Chỉ có một người lĩnh xướng duy nhật kể chuyện trong khi biểu. Người này được yêu cầu phải có giọng nói với biểu cảm đa dạng, tông giọng và cao độ khác nhau trong quá trình chuyển đổi nhân vật bất kể giới tính hay tuổi tác để đảm nhiệm công việc lồng tiếng cho tất cả các con rối. Kèn shamisen là âm thanh không thể thiếu trong biểu diễn kịch bunraku, âm thanh này cũng tácđộng đến tốc độ kể của câu chuyện. Theo dõi những con rối chuyển động nhịp nhàng, sinh động y như người thật, ăn khớp với câu chuyện kể và âm thanh đàn shamisen trầm lắng và đầy đặn sẽ là một trải nghiệm vô cùng thú vị cho bất cứ ai đến với kịch rối bunraku.

Ngày nay, Bunraku chủ yếu được biểu diễn trong những nhà hát hiện đại phong cách châu Âu. Vở diễn  kéo dài trong một ngày gồm hai phân đoạn ( phân đoạn một vào đầu giờ chiều và phân đoạn hai vào buổi tối), mỗi phân đoạn lại có nhiều hồi. Các nhà hát thường bán vé cho từng phân đoạn của vở diễn, trong một vài trường hợp, có thể tồn tại vé theo từng hồi của mỗi phân đoạn. Giá vé xem Bunraku dao động trong khoảng từ 1.500 – 6.500 yen (325.000 – 1.410.000 đồng).

Tìm hiểu về kịch Noh và hài kịch Kyogen tại đây

Nguồn: Akira Online